Συλλογή : Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων
Τύπος : Μοναστήρι
Ρυθμός : βυζαντινός, αθωνικού τύπου, με χορούς δεξιά και αριστερά, χωρίς κίονες.
Κατηγορία : Ναός
Χρόνολογία : 1666
Επιγραφές : “ΑΝΗΓΕΡΘΗ Ο ΘΕΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑ- ΛΗΨΕΩΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΩΤΑΤΟΥ ΕΝ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙΣ ΚΥΡΟΥ ΠΑΧΩΜΙΟΥ, Η ΔΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΓΕΓΟΝΗ ΔΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΤΑ¬ΤΟΥ ΚΑΙ ΕΥΓΕΝΕΣΤΑΤΟΥ ΚΥΡΟΥ ΜΑΝΟΥ ΕΙΣ ΒΟΗΘΕΙΑΝ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΔΕΛΦΩΝ ΑΥΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΟΡΦΕΣΗ- ΕΚ ΚΩΜΗΣ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ ΕΤΕΙ ΖΡΞΒ ΕΠΙ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΥΡΟΥ ΙΩΑΝΝΙ- ΚΙΟΥ ΕΤΕΙ ΑΠΟ ΧΡΙΣΤΟΥ ΑΧΝΔ (1654) ΜΗΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΙΗ , ΑΡΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟ-ΠΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΕΟΧΩΡΙΟΥ ΚΥΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, ΧΕΙΡ ΕΥΤΕΛΟΥΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΙΕΡΕΩΣ ΚΑΙ ΙΑΚΩΒΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ”. Καθολικό:“ΑΝΗΓΕΡΘΗ Ο ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΤΗΣ ΠΕΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΩΤΑΤΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΚΥΡΟΥ ΠΑΧΩΜΙΟΥ. Η ΔΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΓΟΝΕΝ ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΗΣ ΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ, ΩΝ ΤΑ Ο-ΝΟΜΑΤΑ ΓΡΑΦΗΣ ΟΝΤΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΟΥΝ ΒΙΒΛΙΩ ΤΩΝ ΣΩΖΟΜΕ- ΝΩΝ. ΕΝΕΤΕΙΑΧΞς ’ (=ι666) ΕΝ ΜΗΝΙ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ”.
Τρέχουσα Θέση : 25 χιλιόμετρα ΝΔ της Καρδίτσας
Ιστορία : Λέγεται πελεκητή, γιατί το μοναστήρι έγινε σε ένα πετρώδη βράχο, που η πέτρα πελεκήθηκε από ειδικούς μαστόρους. Πρώτος κτήτορας είναι ο πνευματικός Πορφύριος, δεύτερος ο νέος οσιομάρτυρας Δαμιανός (1510-1568) και τρίτος ο ιερομόναχος Παχώμιος. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν κρησφύγετο κλεφτών και αρματολών, καθώς και άλλα μοναστήρια των Αγράφων. Και σήμερα σώζεται η κρυφή πόρτα εξόδου διαφυγής των κλεφτών σε περίπτωση επιδρομής των Τουρκαλβανών. Με την απελευθέρωση της Ελλάδος, ενώ το μοναστήρι ανήκε στην τουρκοκρατούμενη περιοχή της Θεσσαλίας, μόνοι τους οι μοναχοί με τους κατοίκους της περιοχής μετέφεραν τους πασσάλους των ορίων πάνω από το μοναστήρι, για να είναι ενταγμένοι στο ελεύθερο ελληνικό κράτος.
Περιγραφή : Χτίστηκε το 1654. Αριστερά της εισόδου υπάρχει μικρός ναός προς τιμή της Αναλήψεως του Σωτήρος. Είναι “μονόκλιτος βασιλική” με νάρθηκα. Η σκεπή είναι μια κυλινδρική καμάρα που στηρίζεται σ’ ένα κεντρικό τόξο. Προσπερνώντας τη λιτή του ναού της Αναλήψεως, στο εσωτερικό της σπηλιάς, υπάρχει δεύτερος ναός, προς τιμή της Παναγίας Φανερωμένης, που αποτελεί και το καθολικό του μοναστηριού. Το τέμπλο και στους δυο ναούς είναι ξυλόγλυπτο και επιχρυσωμένο μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. Ειδικότερα στο ναό της Αναλήψεως οι αγιογραφίες είναι κρητικής σχολής και αποδίδονται στους αγιογράφους Ιωάννη, ιερέα Νικόλαο και ιερομόναχο Ιάκωβο. Στο τέμπλο της Αναλήψεως εκτός από τις κυκλικές εικόνες του Δωδεκάορτου, υπάρχει πιο πάνω και άλλη σειρά με προτομές αγίων, επίσης μέσα σε κυκλικό πλαίσιο. Πάνω από το τέμπλο, στο μέσο, υψώνεται επιβλητικά ο χρυσοποίκιλτος ξυλόγλυπτος σταυρός με την αγιογραφία του Σταυρωμένου και τα λυπηρά ανάμεσα σε δυο ξυλόγλυπτους δράκους. Η όλη τεχνοτροπία του σταυρού προσεγγίζει το μπαρόκ. Το τέμπλο του καθολικού είναι επίσης περίτεχνο ξυλόγλυπτο και χρυσοποίκιλτο με δεύτερη σειρά εικόνων πάνω από το Δωδεκάορτο μέσα σε τοξωτά διάχωρα που χωρίζουν με κιονίσκους ξυλόγλυπτους με ελικοειδείς αυλακώσεις. Το καθολικό ιστορήθηκε στα 1666 από τον Ιάκωβο και το γιο του Δημήτριο. Από τις εικόνες όλες η πιο χαρακτηριστική και σπάνια είναι η μικρή φορητή εικόνα που παριστάνει την “Παναγία την Ελεούσα” ή “Παναγία της Πελεκητής”. Είναι ζωγραφισμένη σε ξύλο και είναι πλαισιωμένη με ασημένια ποδιά με σκαλισμένους αγγέλους προς τα άκρα και στο κέντρο είναι επιχρυσωμένη και στολισμένη με ημιπολύτιμους λίθους.
