- Ιερά Μονή Υπεραγίας Θεοτόκου Ολυμπιωτίσσης
- Κωδικός Αντικειμένου : 372
- Συλλογή : Ιερά Μητρόπολις Ελασσώνας
- Τύπος : Μοναστήρι
- Ρυθμός : Μονόκλιτος τρουλλαίος ναός με περίστωο
- Κατηγορία : Ναός
- Χρόνολογία : 13ο αι
- Επιγραφές : Ημερομηνία ολοκληρώσεως του κτίσματος (στο μαρμάρινο υπέρθυρο της εισόδου του νάρθηκος) 1817 ΗΙΟΥΝΙΟΥ 16.
- Υλικά : Πλινθοπερίκτιστη τοιχοδομία
- Τρέχουσα Θέση : στο λόφο, πάνω από την πόλη της Ελασσώνος.
- Ιστορία : Ο ναός ανακαινίστηκε το 1296-1300 και την ονομασία του την οφείλει στην εικόνα της Παναγίας που μεταφέρθηκε από ένα εγκαταλελλειμένο μοναστήρι της Καρυάς, στους πρόποδες του Ολύμπου. Υποστηρίζεται ότι αγιογράφος είναι μαθητής του Πανσέληνου ή ο ίδιος ο Πανσέληνος, ο κυριότερος εκπρόσωπος της Μακεδονικής Σχολής.
- Περιγραφή : Εξωτερικά γνωρίσματα του ναού είναι τα αψιδώματα, τα μονόλοβα παράθυρα, οι ημικυκλικές διακοσμητικές ζώνες από πλίνθινα Ζ και ο ψηλός τρούλλος, κατασκευασμένος από λευκά και κόκκινα κεραμίδια. Στην κάτοψη διακρίνονται τρία μέρη: ο κυρίως Ναός, που έχει την μορφή ενός τρουλλαίου πυρήνα, το τριμερές βήμα και το περίστωο σε σχήμα Π (πιόσχημο περίστωο). Η ενότητα του κυρίως Ναού διασπάται από δύο μεγάλους επιμήκεις πεσσούς, οι οποίοι με τους αντιστοίχους πεσσούς του ιερού Βήματος συγκρατούν τον όγκο της οροφής και του τρούλλου. Παράλληλα, τρεις μαρμάρινοι κίονες, προερχόμενοι πιθανότατα από παλαιότερα κτίσματα και οι οποίοι βρίσκονται στα ενδιάμεσα των πεσσών διαστήματα, στηρίζουν τα τύμπανα. Εξ άλλου, ξύλινοι ελκυστήρες (δοκάρια) συνδέουν τα «φέροντα» τμήματα για μεγαλύτερη ευστάθεια και καλύτερη θωράκιση του κτιρίου.