Ρυθμός : σύνθετους σταυροειδείς, τετρακιόνιους ναούς με τρούλο
Κατηγορία : Ναός
Τοποθεσία : Αγία Τριάδα
Επιγραφές : «Ξενόφιλος και Στράτων Αργείοι εποίησαν»
Περιγραφή : Στην είσοδο της Αγίας Τριάδας, από τον Ναύπλιο, στέκεται όρθιος ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, ένας από τους σημαντικότερους βυζαντινούς ναούς της περιοχής των Κομνηνών στην Πελοπόννησο. Ένα μνημείο που κατέφερε να ταξιδέψει στο χρόνο για οκτώ αιώνες. Η χρονολόγηση του μνημείου δεν έχει σταματήσει να προβληματίζει τους μελετητές. Ορισμένοι υποστηρίζουν πως κτίστηκε την ίδια περίπου περίοδο με την Αγία Μονή Ναυπλίου, ενώ άλλοι τοποθετούν την οικοδόμησή του αργότερα, στο τέλος του 12ου αιώνα ή μέσα του 13ου αιώνα. Την άποψη της δεύτερης ομάδας των μελετητών έρχεται να συμπληρώσει η αποκάλυψη επιγραφών που χρονολογούνται στα τέλη του 13ου αιώνα ή στις αρχές του 14ου αιώνα. Η τοιχογράφηση όμως μπορεί να έγινε και σε χρόνια νεότερα της οικοδόμησής του. Ο ναός έχει κτιστεί πάνω σε αρχαία κρηπίδα και η εξωτερική του διακόσμηση αποτελεί μια θαυμαστή εναλλαγή αρχαίων και βυζαντινών υλικών. Ανήκει στους σύνθετους σταυροειδείς, τετρακιόνιους ναούς με τρούλο. Έχει τέσσερις θύρες εισόδου, ενώ τα παράθυρα του, όπως κι εκείνα του τρούλου, τα περιβάλλει οδοντωτός κεραμικός διάκοσμος. Ο ίδιος διάκοσμος, σε διπλή ταινία, καθώς και ένας κεραμοπλαστκός μαίανδρος κοσμούν και τις τέσσερεις πλευρές του ναού, ενώ σε αρκετά σημεία του έχει διακοσμηθεί με ανάγλυφες παραστάσεις ζώων, ψαριών και φύλλων δρυός. Στη βορειοανατολική γωνία έχει τοποθετηθεί ανάγλυφο κεφαλής με γεωμετρικές ακτίνες που μοιάζει με σύμβολο ήλιου και στην κεντρική αψίδα του ιερού διακρίνεται ένα χάραγμα που γράφει «1611 Ιουλίου 1 Γεράσιμος Μ(οναχός)». Στη βορειοδυτική γωνία έχει εντοιχιστεί επιτύμβια πλάκα με ανάγλυφη παράσταση ζευγαριού, ενώ στο βόρειο τοίχο επιγραφή «Ξενόφιλος και Στράτων Αργείοι εποίησαν» που αποκαλύπτει τα ονόματα δύο Αργείων γλυπτών της αρχαιότητας. Αριστερά από τη δυτική είσοδο υπάρχει εγχάρακτη πλάκα με ρωμαϊκή επιγραφή, ενώ στο νότιο τοίχο έχουν τοποθετηθεί ηλιακό ρολόι και σύνθεση δύο ανδρών και μιας γυναίκας. Την εξωτερική διακόσμηση συμπληρώνουν ροδίτικα πινάκια, τα περισσότερα από τα οποία έχουν τοποθετηθεί στις κόγχες του ιερού. Όσο πλούσια είναι η εξωτερική διακόσμηση του ναού, τόσο λιτή είναι η εσωτερική του.
