- Άγιοι Κύριλλος και Αθανάσιος
- Κωδικός Αντικειμένου : 278
- Συλλογή : Ιερά Μητρόπολις Σερβίων & Κοζάνης
- Τύπος : Εικόνα δεσποτική
- Κατηγορία : Εικόνα
- Χρόνολογία : 7 Αυγούστου 1808
- Τοποθεσία : Κοζάνη
- Επιγραφές : Ο ΑΓΙΟς /ΚΥΡΙ/ ΛΛΟς και Ο ΑΓΙΟς / ΑΘΑΝΑ /CΙΟς
- Τρέχουσα Θέση : Ιερός Ναός Κοίμησης Θεοτόκου, Βελβεντό Κοζάνης
- Περιγραφή : Οι δύο Άγιοι εικονίζονται ολόσωμοι, μετωπικοί, με αγαλματώδη ακινησία, πάνω σε πολύλοβα βάθρα. Φορούν επισκοπικά άμφια και κρατούν διάλιθα ιερά βιβλία, ενώ τους διαχωρίζει στο άνω μέρος επιγραφή μέσα σε ρομβόσχημο μπαρόκ πλαίσιο, Ο ΑΓΙΟς /ΚΥΡΙ/ ΛΛΟς και Ο ΑΓΙΟς / ΑΘΑΝΑ /CΙΟς, γραμμένη σε γαλάζιο βάθος με λευκά γράμματα. Ο άγιος Αθανάσιος με λευκά μαλλιά και γένια, φορά κόκκινο στιχάριο, χειριδωτό, με χρυσοκέντητα επιμανίκια, περίκλειστο σάκκο, φοδραρισμένο με αχνορόδινο ύφασμα και σχιστά μανίκια, λευκό χρυσοπερίκλειστο μεγάλο ωμοφόριο, καθώς και πολύτιμη χρυσοστόλιστη μεταλλική μήτρα. Επιγονάτιο χρυσοκόκκινο αιωρείται κάτω από το δεξί του χέρι που ευλογεί. Το κλειστό Ευαγγέλιο που κρατάει με το αριστερό χέρι έχει κόκκινη χρυσοποίκιλτη στάχωση. Το βάθρο που πατάει είναι τρίλοβο και απαντά όμοιο σε εικόνα του αγίου Νικολάου ένθρονου του ίδιου ζωγράφου στον Κολινδρό Πιερίας. Ο άγιος Κύριλλος με μαύρα μαλλιά και μαύρα γένια, πολύ μακριά, φοράει φαιλόνιο ρόδινο με ανοιχτοπράσινη φόδρα, βαθυγάλαζο χειριδωτό στιχάριο με χρυσοκέντητα επιμανίκια, ανοιχτογάλαζο μεγάλο ωμοφόριο με χρυσή περίκλειση, τους «ποταμούς», και με αχνοκόκκινη τετράγωνη απόληξη στο κάτω άκρο. Το κεφάλι του καλύπτει αχνορόδινη, ημισφαιρική μήτρα, συνηθισμένη στους βυζαντινούς χρόνους, διακοσμημένη από λευκές κουκκίδες. Κρατάει με το αριστερό του χέρι κλειστό χρυσοποίκιλτο Ευαγγέλιο και ανοιχτό ειλητάριο όπου, με μεγαλογράμματη στην αρχή και μικρογράμματη κατόπιν γραφή, αναγράφεται: ΕΞΑΙΡΕΤΩΣ / ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ/ ΑΧΡΑΝΤΟΥ Υ /ΠΕΡ ΕΥΛΟΓΗΜΕ / ΝΗΣ ΕΝΔΟ / ΞΟΥ ΔΕΣΠΟΙ /ΝΗΣ ΗΜΩΝ / θεοτόκου και αειπαρ / θένου Μαρίας. Με το δεξί του χέρι υψωμένο ευλογεί, ενώ από κάτω κρέμεται χρυσοκέντητο επιγονάτιο. Πατάει πάνω σε χαμηλό τετράλοβο βάθρο με ανοιχτορόδινα πλάγια τοιχώματα πάνω στα οποία έχει αναγραφεί η χρονολογία 1808 αυγούστου 7 με λευκά γράμματα. Το έδαφος καλύπτει πλακόστρωτο δάπεδο ανάλογο με αυτό προηγούμενης εικόνας. Την εικόνα αυτή αποδίδουμε στον ζωγράφο Β του δεύτερου εργαστηρίου. Ο άγιος Αθανάσιος ανήκει στους ιδιαίτερα λαοφιλείς Αγίους που εικονίζονται πολύ συχνά, ολόσωμοι ή σε προτομή, ένθρονοι ή ορθοί, μόνοι ή μέσα σε σύνθεση με ένα ή περισσότερους αγίους. Η απεικόνισή του είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη σε εικόνες του 19ου αιώνα. Αντίθετα η απεικόνιση του αγίου Κυρίλλου αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας είναι μάλλον σπάνια, όπως σπάνιος είναι και ο συνδυασμός του με τον άγιο Αθανάσιο, ο οποίος επίσης υπήρξε αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας και με τον οποίο συνεορτάζει την 18η Ιανουάριου. Είναι πιθανό η επιλογή του θέματος αυτής της εικόνας να οφείλεται σ’ αυτόν τον λόγο, γεγονός που φανερώνει ότι ο δωρητής της εικόνας γνώριζε καλά το αγιολόγιο και ίσως ήταν μοναχός ή κληρικός.