Επιγραφές : δόξα εν - υψίστοις Θεώ και επι γής ειρήνη εν ανθρώποις - ευδοκία, Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ - ΤΟΥ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ
Τρέχουσα Θέση : Ιερός Ναός Κοίμησης Θεοτόκου, Βελβεντό Κοζάνης
Περιγραφή : Η Γέννηση του Χριστού αποδίδεται με εικονογραφικό σχήμα που περιγράφει ο Διονύσιος από τον Φουρνά στο βιβλίο του και εμπνέεται από τη δυτική τέχνη. Το κάτω τμήμα της σύνθεσης κυριαρχείται από το χιονισμένο ημισφαιρικό σπήλαιο, που αποδίδεται λευκορόδινο και μπροστά στο μαύρο άνοιγμά του, στον άξονα της σύνθεσης, εικονίζεται η φάτνη σε μορφή βρεφικής κλίνης (κούνιας) με το Θείο Βρέφος σπαργανωμένο. Οι γονατισμένες στο χορταριασμένο έδαφος μορφές του Ιωσήφ δεξιά και της Παναγίας αριστερά την πλαισιώνουν, με τα χέρια τους σταυρωμένα στο στήθος, σε μια δυτικού τύπου στάση προσευχής. Πίσω τους και πάνω από την φάτνη διακρίνονται οι κεφαλές δύο ζώων -όνου και βοδιού - οι οποίες σύμφωνα με τα κείμενα ζέσταιναν με την ανάσα τους το Βρέφος. Στο δεξί άκρο της σύνθεσης γονατίζουν δύο ποιμένες, από τους οποίους ο πρώτος στηρίζεται σε ψηλό ραβδί και έχει βγάλει τον κόκκινο σκούφο του. Το σπήλαιο έχει πάρει τη μορφή λόφου, καθώς φυτρώνουν επάνω του δένδρα. Πίσω του διακρίνονται δύο σκηνές σε πολύ μικρότερη κλίμακα. Πρόκειται για τους τρεις έφιππους μάγους δεξιά, που τους οδηγεί το άστρο, το κατεβασμένο στην κορυφή του σπηλαίου και για ένα βοσκό με το κοπάδι του αριστερά, που υψώνει το χέρι φοβισμένος, και προς τον οποίο απευθύνεται άγγελος ημίσωμος μέσα από σύννεφο. Το άνω τμήμα της σύνθεσης καταλαμβάνει ημικύκλιο από ρόδινους και κόκκινους επάλληλους κύκλους, απ’ όπου εκπέμπονται ακτίνες που φθάνουν μέχρι το αστέρι στο σπήλαιο. Πρόκειται για συμβολική παρουσία του Θεού, σχήμα που απαντά και σε άλλα έργα του ίδιου εργαστηρίου, όπως η εικόνα των αγίων Αντωνίου και Διονυσίου του εν Ολύμπω, η εικόνα της αγίας Σολωμονής και των επτά παίδων αυτής στον Κολινδρό. Σύννεφα πλαισιώνουν το ημικύκλιο ενώ χαμηλότερα δύο μεγάλες ομάδες αγγέλων, σε μικρή κλίμακα, μέσα σε σύννεφα, κρατούν αναπεπταμένη ταινία με την μικρογράμματο επιγραφή «δόξα εν - υψίστοις Θεώ και επι γής ειρήνη εν ανθρώποις - ευδοκία». Πρωτοτυπίες, όπως η απόδοση της ράχης του ρωμαλέου σώματος του βοσκού κάτω δεξιά, δείχνουν ότι ο ζωγράφος είχε υπόψη του συγκεκριμένο πρότυπο, χαλκογραφία ή ανθίβολο, που αντέγραφε. Στα χρώματα της σύνθεσης κυριαρχεί το γαλάζιο σε διάφορους τόνους, καθώς και ο συνδυασμός του με το ρόδινο. Χαρακτηριστική είναι η επανάληψη του συνδυασμού αυτού των δύο χρωμάτων, για την απόδοση των ενδυμάτων του Ιωσήφ και της Παναγίας, του ποιμένα και των αγγέλων. Η επιγραφή Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ - ΤΟΥ Χ(ΡΙΣΤΟ)Υ είναι γραμμένη κάτω από το άνω πλαίσιο της εικόνας με κόκκινα γράμματα. Το πλαίσιο αυτό φέρει τρεις ταινίες. Η εξωτερική, λεπτή, ανομοιομεγέθης, που μόλις διακρίνεται σε ορισμένα σημεία, είναι κόκκινη. Ακολουθεί μία μαύρη ταινία και τέλος μια πλατύτερη κιτρινοκόκκινη που μιμείται μάρμαρο. Η εικονογραφική σύνθεση, την οποία προτείνει ο Διονύσιος, απαντά και σε εικόνες της κεντρικής Μακεδονίας σ όλο τον 19ο αιώνα. Οι τεχνοτροπικές ομοιότητες με χρονολογημένη εικόνα του 1806 (εικ. 14) και η μορφή της πλαισίωσής της μας κάνει να πιστεύουμε ότι έχει ζωγραφιστεί την ίδια εποχή και από το ίδιο «χέρι», δηλαδή από τον ζωγράφο Α του δεύτερου εργαστηρίου.
