- Μεταμόρφωση Σώτειρα του Κοτάκη
- Κωδικός Αντικειμένου : 1
- Συλλογή : Ιερά Αρχιεπισκοπή Aθηνών
- Τύπος : ναός
- Ρυθμός : Σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο
- Κατηγορία : Ναός
- Χρόνολογία : 11ος αιώνας
- Τοποθεσία : Πλάκα - Αθήνα
- Συνθήκες : πολύ καλή
- Τρέχουσα Θέση : Οδός Κυδαθηναίων, τηλ. 210-3224633 (ΜΕΤΡΟ-ΣΤΑΣΗ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ& ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ)
- Περιγραφή : Ναός του πρώτου μισού του 11ου αιώνα, αφιερωμένος στη Σώτειρα Παναγία. Ονομάσθηκε έτσι πιθανότατα από τον κτήτορα Κοτάκη. Είναι αντιπροσωπευτικός αθηναϊκός ναός της εποχής, τετρακιόνιος εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο. Ανατολικά του ιερού βήματος υπάρχουν τρεις ημικυκλικές αψίδες, ενώ η στέγη σχηματίζει σταυρό. Τις μεγάλες φθορές που υπέστη κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως αποκατέστησε η ρωσική κοινότητα των Αθηνών, στην οποία είχε παραχωρηθεί ο ναός από το 1847 μέχρι το 1855 για την επιτέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων της. Τότε προστέθηκαν βόρεια, νότια και δυτικά κλίτη, αυξάνοντας έτσι αισθητά την έκταση του ναού. Νέα επέκταση έγινε το 1908, με την οποία ο ναός μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, ενώ ακολούθησε και άλλη το 1971 με επέκταση του ναού προς τα δυτικά και την προσθήκη δύο καμπαναριών. Η εκκλησία είναι τρισυπόστατη με δύο παρεκκλήσια, δεξιά του αγ. Γεωργίου και αριστερά του αγ. Δημητρίου. Αξιόλογες είναι οι εικόνες της «Νέας Κυράς» στο προσκυνητάρι (14ος αι.) και της Παναγίας της Οδηγήτριας στο παρεκκλήσι του αγ. Δημητρίου (16ου αι.). Στον προαύλιο χώρο του ναού υπάρχουν μέρη αρχαίων κιόνων, καθώς και μαρμάρινη βρύση του 17ου αι. Στην ιστορική αυτή εκκλησία υπηρέτησαν ως διάκονοι ο άγιος Νικόλαος Πλανάς και ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός (1949), ενώ κατά καιρούς κήρυξαν ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ο Πανάρετος Δουληγέρης κ.ά.